Welkom in het fertiliceen

In het kort: Het was een historisch akkoord in Montreal. In 2030 moet dertig procent van alle land en wateren op aarde beschermd gebied zijn. Een geweldige mijlpaal natuurlijk, maar toch is er wanneer je wat verder kijkt genoeg reden om hier vragen bij te stellen. Want onze planeet is een habitat voor soorten, dat klopt, maar bovenal is onze planeet ook vruchtbaar. "Onze aanraking kan overal om ons heen leven opwekken. " En het lijkt wel alsof we deze vruchtbaarheid helemaal vergeten zijn...

Door Jos Willemsen

---

In december 2022 vond in Montreal de COP15 plaats, de 15e biodiversiteits-top van de Verenigde Naties. Op deze top bespraken de VN-lidstaten de wereldwijde aanpak van biodiversiteitsverlies, natuurbescherming en toegang tot natuurlijke hulpbronnen. Zowel op economisch, sociaal als financieel gebied moet urgente actie worden ondernomen om de mondiale achteruitgang van biodiversiteit en leefbaarheid van de aarde in 2030 te keren.

Het herstellen van de natuurlijke balans en een betere bescherming van natuurgebieden stonden hierin hoog op de agenda. Maar is het wel een goed idee om vooral op bescherming in te zetten? En is balans werkelijk het patroon waarin leven evolueert?

Redeneer maar eens even met me mee...

Wanneer je bedenkt dat leven op onze planeet ooit met heel primitief ééncellig leven "begonnen is" en bedenkt hoe dit primitieve leven doorheen de evolutie in een ongelofelijk rijke biosfeer ontwikkelt is, misschien bedenk je dan dat dit systeem alles behalve een gesloten circulair systeem kan zijn en misschien bedenk je dan dat dit systeem alles behalve in balans is of is geweest. Want als er sprake is van een circulair systeem, als er sprake is van balans, zou dan het leven op deze planeet niet ook nu nog uit dat primitieve ééncellig leven moeten bestaan?

Niets in de natuur groeit voor eeuwig, dat klopt, maar er is daarin één hele grote uitzondering en dat is de groei van moeder natuur zelf

Er is gedurende de evolutie heel veel veranderd, er is ondertussen steeds meer leven bij gekomen, en dit leven is steeds hoogwaardiger en steeds complexer geworden. Er bestaat nu allemaal leven dat er toen, lang geleden nog niet was. Met andere woorden, wanneer je naar die grote verschillen kijkt zie jij dan balans of zie je dan patronen van creatie?

Patronen van creatie

Zo is het bij mij gegaan, door naar de evolutie te kijken groeide in mijn hoofd het besef dat leven veel mooier en veel rijker is dan het simpel ronddraaien in circulaire patronen. Leven circuleert wel maar niet in gesloten circulaire patronen. Leven creëert, het leven op deze planeet is doorheen de evolutie (gedurende lange tijd) steeds meer uitgedijt. Het was dit besef dat mijn leven heel intens veranderd heeft. Dit besef heeft er voor gezorgd dat mij gedachten over kringlopen en bescherming van natuur gingen wankelen. Het was een diepgaand inzicht, met veel verwarring omdat mijn oude waarden niet langer houdbaar waren. Maar er ontstond al snel een groot geluk met nieuwe waarden en heel veel nieuw potentieel. Want ineens was er genoeg reden om hele grote gaten in de lucht te springen: Balans is niet het patroon waarin leven evolueert,

wij worden door creatiepatronen omringd!

En zo ontstonden er steeds meer vragen in mijn hoofd. Vragen zoals: Zit er in leven een grote nog weinig benutte efficiëntie verscholen? Hoe werken die creatiepatronen, en kunnen we inplaats van natuur zo goed mogelijk te beschermen niet veel beter met (de talenten van) andere soorten samenwerken?

dominerend gelijkwaardig samenwerkend

voetafdruk minimaliseren positief bijdragen natuur beschermen met andere soorten samenwerken

Met andere soorten samenwerken

Wij leven in een weefsel dat scheppend is en vruchtbaar is. Waarin alle leven meewerkt om deze vruchtbaarheid steeds meer te vergroten. Maar terwijl wij door dit scheppende, vruchtbare weefsel omringd worden leven wij nog altijd met een heel ander wereldbeeld. Wij leven met wat ik het "seven days syndrome" noem: Ook al geloven we niet meer dat de aarde in zeven dagen geschapen is, we leven nog steeds met "het grote normaal" dat daaruit voortgekomen is.

We leven nog steeds met het idee dat de wereld (in zeven dagen) 'is gemaakt' en sinds dat moment 'ge-dijend' is. We leven niet met het idee dat de wereld nog altijd 'wordt gemaakt’ of als je het zo verwoorden wilt 'dat God nog altijd voort schept'. We leven niet met het idee dat de wereld 'uit-dijt'. Of, wanneer je de aftakelingen van de laatste eeuwen hierin meeneemt is het beter om te zeggen: We leven niet met het idee dat de wereld gedurende lange tijd is uitgedijd. We leven met het idee dat de wereld een gesloten systeem is, stoffelijk is en dat daarin voorraden beperkt zijn. Maar de wereld is niet stoffelijk, de wereld is energetisch en is vruchtbaar!

Vruchtbaar

En vanuit dit stoffelijk- en ge-dijende gedachtegoed leven wij met concepten van circulariteit, van balans en van natuurbehoud. Maar hoewel de doelstellingen hiervan heel mooi en oprecht zijn doet dit geen recht aan de fysica van het weefsel waarin wij leven en worden hele grote kansen gemist. Want niets in de natuur groeit voor eeuwig, dat klopt, maar er is daarin één hele grote uitzondering. En dat is (wanneer de condities daarvoor goed zijn) de groei van moeder natuur zelf.

yin-yang

In oosterse culturen zoals het taoïsme vinden we het yin-yang symbool als symbool voor kosmische dualiteit, waarbij yin vrouwelijkheid (aarde, koude, het noorden, vochtigheid) symboliseert en yang mannelijkheid (hemel, warmte, het zuiden, droogte). Het zijn tegenstellingen maar vooral ook complementaire (elkaar aanvullende) waarden.

In hedendaagse vertalingen en interpretaties wordt deze vrouwelijke-mannelijke eenheid beschreven als een symbolisering van harmonie en balans waarin leven kan ge-dijen. Mijn hypothese is dat er in het overdragen van deze verhalen veel verloren is gegaan. Ik was er niet bij, ik weet het ook niet. Maar ik nodig je uit naar dit symbool wat meer onderzoek te doen en eigen interpretaties te maken. Mijn hypothese is dat dit symbool niet bedoeld is als boodschap van harmonie, balans en evenwicht maar dat dit symbool gaat over creatie vanuit oorsprong. Over groei die zonder einde is. Over vrouwelijke-mannelijke synergie, die samen vruchtbaar, dynamisch en scheppend is.

Natuurlijke creaties ontstaan niet uit balans, ze ontstaan door het systeem kortstondig uit balans te brengen waarna het de balans opnieuw weer opzoekt

De vrouwelijke aarde energie en de mannelijke kosmische energie zijn op een vruchtbare wijze innig met elkaar verwikkeld. De Aarde is een implosie planeet (ze is zoals dat genoemd wordt negatief geladen) en wordt op harmonische wijze door kosmische explosie energie (positief geladen) bezwangerd waardoor schepping ontstaat. Niet in een ge-dijend maar in een uit-dijend patroon. Een groei, niet vanuit balans maar vanuit synchroniciteit, vanuit gelijktijdige actie en ontwikkeling die dynamisch is.

Hierin ontstaan natuurlijke creaties niet vanuit balans, natuurlijke creaties ontstaan door dynamiek, door het systeem door (kortstondige) verstoring uit balans te brengen waarna het de balans opnieuw weer opzoekt. Door het doden van leven, door het oogsten en hoogwaardig transformeren en weer overdragen van voedsel, wordt de Aarde gevoed en steeds vruchtbaarder gemaakt. Dit is hoe leven stromen kan en dit is hoe leven steeds meer leven creëren kan. In natuur zie je heel veel soorten die niets anders doen dan eten, en hierin kortstondige chaos creëren waarna weer nieuw leven ontstaat, vanuit een nieuwe oorsprong in een nieuwe orde. In een omvang die (gevoed door de zon) vervolgens groter is.

Kortstondige chaos

Natuur beschermen, hoe doe je dat? Met een hek? Met een wet? Door natuur in balans proberen te houden? Is het wel duidelijk hoe die oefening gedaan moet worden en werkt het eigenlijk wel? We spreken er over, we houden er conferenties over maar eigenlijk is helemaal niet duidelijk hoe je dat moet doen.

Hebben we een biodiversiteiscrisis of hebben we

een mens-natuur relatiecrisis?

En het is niet zo leuk om te horen, ook niet om te zeggen, maar we zien dat veel beschermde natuurgebieden ondanks de bescherming nog steeds aftakelen. In de natuur bestaan nog te weinig dynamische processen, de natuur stroomt niet meer, ze staat steeds vaker haast stil. Doen we wel het goede?

Maar er is bovenal misschien een veel belangrijkere vraag te stellen: Ontstaat het verlies aan biodiversiteit doordat wij natuur onvoldoende beschermen? Of ontstaat het verlies aan biodiversiteit doordat wij onvoldoende aan het succes van ecosystemen bijdragen? Natuurlijk is het antwoord complexer dan die twee vragen. En het goede antwoord zal wellicht de beide raken. Want natuurlijk bestaan er nog talloze verstorende invloeden die ecosystemen ontwrichten. En misstanden moeten natuurlijk worden aangepakt en daar zijn wetten voor nodig. Maar ik zie ook dat wij al heel lang niet meer aan het succes van ecosystemen bijdragen. Zijn we vergeten wat onze rol in ecosystemen is? En zijn we vergeten welke rijkdom ons bijdragen dan geven kan?

Er is een verschil tussen verstoren en verstoren

Is de biodiversiteitscrisis in de eerste plaats een relatiecrisis? Ik denk het wel. Een relatiecrisis van ons mensen met het leven om ons heen. En deze crisis is al heel oud en het is misschien wel de diepste oorzaak van de malaise waarin wij nu leven. Maar herstellen we deze relatiecrisis door gebieden 'te beschermen' en door gebieden 'aan de natuur terug te geven'? Of herstellen we deze relatiecrisis door de relatie aan te gaan?

De mens-natuur relatie aangaan

Er bestaat geen wilg die mieren beschermd. Er bestaat geen haai die koraal beschermd. Bescherming bestaat niet in de natuur, in de natuur bestaat alleen maar bijdragen. Bijdragen aan de vruchtbaarheid van het geheel. Ikzelf zie daarom alle soorten als boeren. Boeren die bijdragen aan de opneembaarheid van voedsel voor volgende soorten. Ieder met een eigen specifiek talent, talent waarin chaos en orde bestaat.

chaos orde

Wanneer leven goed tussen chaos en orde heen en weer kan stromen, wanneer wij en ook andere soorten in staat worden gesteld in het bijdragen aan deze processen succesvol te zijn gaat het levende weefsel steeds beter stromen, wordt bodem steeds vruchtbaarder, wordt het levende weefsel steeds levendiger en ook steeds productiever. Er is dus een verschil tussen verstoren en verstoren.

Het zijn de planten die energie van de zon overnemen en accumuleren. En dieren, schimmels en (sommige) bacteriën die deze energie hoogwaardig transformeren. Zo is leven een weefsel waarin de volgende cyclus in de verbeterde condities van de vorige cyclus groeit. Gevoed door de zon.

Wanneer je hier goed naar kijkt ontpopt het natuurlijke weefsel zich zo als een extreem efficiënt systeem. Want er is hierin geen sprake van energie ver-bruik, dit is productie met energie ge-bruik. Een productie waarin (wanneer de condities hiervoor goed zijn) steeds meer energie van de zon word overgenomen en in de biosfeer word opgehoopt, in patronen waarin de biosfeer steeds energieker wordt, steeds levendiger en steeds productiever. Gevoed door de zon.

Verbeteren van condities

Hebben wij mensen daarin ook iets bij te dragen? Ik denk het wel. 'Stewardship' wordt vaak als rentmeesterschap vertaalt. Als passief, beschermend en behoudend. Maar dit is niet hoe stewardship vertaald moet worden. Stewardship moet vertaald worden als hoederschap. Als actief, bijdragend en creërend. Ook wij mensen hebben net als alle andere soorten iets aan het succes van vruchtbaarheid bij te dragen.

"Onze aanraking kan overal om ons heen leven opwekken..."

Lyla June beschrijft met "Architects of abundance, Indigenous Food and Land Management Systems and the Excavation of Hidden History" hoe het hele Amerikaanse continent op grote schaal werd gebeeldhouwd, hoe hier getuinierd werd en hoe deze landschappen opzettelijk gevormd werden door inheemse landbewerkings technieken. Bedoeld om overvloed te produceren zowel voor mensen als voor alle andere leven. Ze synthetiseert tientallen casestudy's van inheemse voedselsystemen die allemaal meer dan 3000 jaar oud waren. Ze belicht de onderliggende principes en waardesystemen van deze culturen als de drijvende kracht achter hun succes: "Onze aanraking kan overal om ons heen leven opwekken..."

Door aanraking leven opwekken

Ik denk dat wij tot veel meer in staat zijn dan natuur zo goed mogelijk tegen schadelijke invloeden te beschermen en natuur in balans proberen te houden. Wij kunnen aan het succes van andere soorten bijdragen.

Juist door (kortstondige) verstoring en door leven hoogwaardig te transformeren gaat leven stromen, ontstaat vruchtbaarheid en ontstaat creatie vanuit oorsprong. En wij kunnen samen met andere soorten het succes van deze vruchtbaarheid steeds meer vergroten en hier zo ook zelf in meegroeien en van meegenieten.

Stel, we gaan met (de talenten van) andere soorten samenwerken. Bijvoorbeeld door steeds meer productieprocessen te veranderen van productie met input van meststoffen en grote hoeveelheden energie (productie met beperkte natuurlijke hulpbronnen) naar productie waarin we met andere soorten samenwerken (productie met onbeperkte natuurlijke creatiepatronen). Ontstaat er dan steeds meer leven? Ontstaat hierin dan steeds meer voedsel en ontstaan er dan steeds meer bruikbare grondstoffen? Verschuiven die zogenaamde beperkte natuurlijke hulpbronnen dan steeds meer in de richting van onbeperkt?

Ik heb altijd gedacht dat natuur een kwetsbaar balancerend systeem is. Maar wanneer ik bedenk hoe het leven op deze planeet ooit primitief "begonnen" is en zie welke rijke wereld hieruit is ontstaan dan kan ik niet anders dan hierin super krachtige creatiepatronen zien. Het natuurlijk weefsel is een systeem waarmee wij kunnen samenwerken en zo kunnen wij dit creërende systeem steeds succesvoller maken. En ik denk dat wij zo de toekomst weer met heel veel natuurlijke rijkdom, met heel veel gedeelde en persoonlijke overvloed, vreugde en vertrouwen tegemoet kunnen zien.

Het is goed om voor andere soorten ontzag en respect te hebben en het is goed om je in die grootse natuurlijke wereld soms heel klein te voelen. Maar het is ook goed om je daarin groots te voelen en daarin ook groots te zijn. Groots in het bijdragen aan het succes van andere soorten en in het bijdragen aan vruchtbaarheid.

Is dat waartoe wij op Aarde zijn? Ik denk het wel.

Wij zijn daartoe met hand en tand uitgerust...

---

Van natuur als een kwetsbaar balancerend systeem begrijpen

Naar natuur als een krachtig creërend (energie ophopend) systeem begrijpen​

Van de Aarde als een habitat voor soorten begrijpen

Naar de Aarde als een energetisch en vruchtbaar weefsel begrijpen

Van andere soorten een habitat geven (beschermen)

Naar andere soorten in staat stellen aan toenemende vruchtbaarheid mee te werken (samenwerken)

Van produceren met beperkte natuurlijke hulpbronnen

Naar produceren met onbeperkte natuurlijke creatiepatronen

Jos Willemsen - Enjoys creating vivacious environments by teaming with life...

Speciaal voor wie van 'De mens als nuttige soort' een succes wil maken is deze training regeneratief ondernemen

Trailer JOS - De mens als nuttige soort - door HENK.