Bomen planten, wij doen dat zo

Jos Willemsen
7 okt
6 minuten om te lezen

Bijgewerkt op: 10 okt

In het kort: Bomen planten, we zijn volop met een inhaalslag bezig, op steeds meer plekken worden bomen aangeplant. Bossen, voedselbossen, agro-forestry, stadsparken...

Dat is natuurlijk goed nieuws, maar tegelijk zien we ook dat veel nieuwe aanplantingen weinig succesvol zijn. En ook kun je zien dat de laatste tijd steeds meer bestaande bomen in stress verkeren of zelfs doodgaan. Moeten we dan naast planten niet tegelijk ook iets anders doen?

Dit is een blog met beeldverslag van de aanplantingen die we met Teaming With Life op doorgaans syntropische wijze hebben gedaan en een lijst met beschrijvingen van het natuurlijke hulplegioen. Want jazeker, wij worden van nature geholpen...

Dit beeldverslag (het bevind zich onderaan in deze blog) is nog maar een begin, er worden de komende weken nog meer voorbeelden aan toegevoegd.

De laatste bijwerking is gedaan op 7 oktober 2025

Door Jos Willemsen

Het moet nu ruim tien jaar geleden zijn, dat het steeds meer tot mij begon door te dringen. De aanplantingen die ik doe, de bomen die ik plant of laat planten, ze groeien niet langer goed. Steeds vaker staan ze lange tijd in stress en veel van deze aangeplante bomen gaan zelfs dood. Een simpel gat graven, daar een boom inzetten en vervolgens weer dicht gooien, die tijden zijn nu echt voorbij. Veel fris aangeplante voedselbossen bijvoorbeeld gaan in inheemse vegetatie en langdurige droogte ten onder.

Maar ook veel bestaande bomen verkeren steeds meer in stress of gaan zelfs dood. Bomen langs wegen, in parken, in bossen, in oude boomgaarden... De condities waarin leven van nature creëert en ophoopt, die condities zijn niet langer goed. De grond is geen grond meer, de grond is steeds vaker (vaak zelfs extreem) verdicht. Dat is bij landbouwgronden zo, ook in veel natuurgebieden is dat zo en ook in de plantsoenen van de stad. In de meeste gronden is er sprake van een groot gebrek aan lucht.

Is het planten van bomen dan wel voldoende? Moeten we er niet ook voor zorgen dat de bodem opnieuw vruchtbaar wordt? Of beter: Moeten we er niet ook voor zorgen dat andere soorten in staat worden gesteld de bodem opnieuw steeds vruchtbaarder te maken? Want het verbeteren van vruchtbaarheid, dat is wat lange tijd op natuurlijke wijze ontstond.

Wij worden van nature geholpen...

Planten, dieren, schimmels, bacteriën, ze vormen samen één groot vruchtbaar weefsel. Of beter gezegd: We vormen samen één groot vruchtbaar weefsel. Een weefsel dat de potentie heeft steeds vruchtbaarder te worden. Zodra dit levende weefsel in staat word gesteld in het overnemen en ophopen van zonlicht steeds succesvoller te zijn gebeurt dat. En wij kunnen meewerken om het succes van dit oogsten en ophopen steeds meer te vergroten.

Het is daarom dat wij met Teaming With Life het aanplanten van bomen nu anders dan anders doen. Wij benutten nu de kracht van successie en de kracht van syntropie. Wij benutten talenten van andere soorten, wij benutten de windbeschutting die andere sneller groeiende soorten geven, en wij benutten de potentie van het dode hout.

Jazeker, wij worden van nature geholpen...

Door deze hulp vergroot het succes van de aanplant aanzienlijk. Maar dat niet alleen, het resultaat is ook dat de aanplant vele malen productiever en vele malen biodiverser is.

En vele malen leuker en lekkerder

bovendien

TWL Trainingen & Workshops

Een overzicht van het hulplegioen

Hulp van hout in de grond

Gezonde bodem zit van nature vol dood hout, van afgestorven boomwortels en van afgestorven plantenwortels. Dit is doorgaans niet meer het geval, vaak is bodem uitsluitend mineraal. Indien we over hout kunnen beschikken bootsen wij deze rijke bodems na door bij aanplant hout in te graven. Zo stel je het microleven instaat zich te vestigen, zo stel je water instaat zich in het sponzige hout te nestelen en zo stel je jonge boomworteltjes instaat voedsel en een weg de diepte in te vinden.

Hulp van hout op de grond

Liggend hout is een huis voor het kleine leven. Onder het liggende hout kunnen wormen, pissebedden, andere insecten en amfibieën een schuilplaats vinden en schimmels een broedplaats. Indien wij over hout kunnen beschikken gebruiken wij ook liggend hout bij het planten van bomen. Zo stel je al dit kleine leven instaat om mee te werken aan het openen van verdichte bodem en mee te werken aan het voeden van bodem.

Hulp van microleven

Microleven is van belang voor de omzetting van organisch materiaal in voedingsstoffen voor bodem en voor planten en voor het luchtig maken van bodem. Goede compost en dierlijke mest zijn rijk aan microleven. Door compost en dierlijke mest in het systeem te brengen en dit microleven ook van voedsel te voorzien (mulch) stel je het microleven instaat steeds talrijker te worden en aan verbetering van de bodem mee te werken.

Hulp van penwortelaars

Planten met penwortels zijn heel nuttig in het openbreken van bodem. Deze planten hebben veel grotere bladeren dan de jonge boompjes en zijn daardoor veel krachtiger in het openbreken van bodem. Daarbij zijn veel van deze soorten (zoals Kardoen, Venkel, Klit, Kaardebol, Smeerwortel) heel succesvol in het oogsten van waterdamp uit de atmosfeer en slaan dit vervolgens als water op in hun wortelstok. Plant of zaai dus penwortelaars bij de jonge boompjes. Zij kunnen zo een weg naar de diepte vinden en bij droogte het water uit deze wortelstokken overnemen. Ook Pastinaak, Chichorei, Luzerne, Pitrus en Ridderzuring zijn voor dit doel interessant.

Hulp van pioniersbomen

Bomen zoals Wilg, Populier, Els, Berk en Esdoorn zijn pioniersbomen. Deze soorten groeien sneller dan de meeste ander bomen en kunnen de standplaatsen voorbereiden. Ze voorzien in windbeschutting (zo heb je geen boompalen nodig), in halfschaduw (zo is de groei veel beter) en bij zomersnoei voorzien ze in voedsel voor het bodemleven: mulch. Bovendien geven de wortels bij snoei van de planten groeihormonen af (gliberine) waar de andere bomen van profiteren.

Hulp door kleine plantafstanden

Bomen staan niet graag alleen, bomen worden graag vergezeld door andere bomen. Door bomen dicht op elkaar te planten worden bomen in groei geholpen. Wij dunnen de bomen zodra ze na groei te dicht op elkaar komen te staan. Ondertussen benutten ze elkaars zon- en windbeschutting.

Hulp door zomersnoei

Met zomersnoei kunnen we ecosystemen weer in topconditie brengen. Het verhoogt de productie van de productiebomen en het creëert ook meer opneembaar voedsel voor ander leven. Je accelereert hiermee de natuurlijke dynamiek waardoor levensprocessen beter gaan stromen en meer energie in het systeem word opgehoopt. Zowel de productie als de biodiversiteit nemen door zomersnoei aanzienlijk toe.

Hulp door mulchen

Mulch kan bestaan uit gemaaid materiaal of uit houtig materiaal, gehakseld of niet. Wij mulchen bij aanplant en wij mulchen gedurende het opgroeien. Zo bescherm je de bodem tegen uitdrogen en zo stel je het bodemleven instaat zich te voeden.

In onderstaand beeldverslag zie je hoe deze principes steeds op verschillende wijzen zijn toegepast

Een beeldverslag van uitgevoerde aanplantingen

Aanplant van walnoten in voedselbos de Langhe Laere

Walnoot bij aanplant 2018 - geschatte hoogte 0,60 m - aangeplant met Pitrus, Katwilg en Schietwilg

Walnoot in 2025 - geschatte hoogte ruim 5,00 m (tot bovenin de foto)

Walnotenblad 2025

Aanplant van voedselbosgroepen in voedselbos de Langhe Laere

Aanplant 2018 - Katwilg, bosplantsoen, en voedselbossoorten

Juli 2025 - resultaat na jaarlijks maaien en mulchen en zomersnoei en mulchen

Aanplant van agroforestry systeem op akker in Graauw

Januari 2022

Januari 2022 - Appel, peer, tamme kastanje, es, els, eik, katwilg, schietwilg, venkel, en groenbemesters

Juni 2024

Aanplant van agroforestry systeem in bos in Graauw

Januari 2025 - Appel, tamme kastanje, es, els, eik, katwilg, schietwilg, klit, kaardebol

Aanplant in de Rif in Marokko

Aanplant bij Green Gold in Ghana

Aanplant van voedselbosbeplanting bij camping Ons Buiten

November 2022

Juni 2024

Aanplant van walnoten bij camping Ons Buiten

camping Ons Buiten

TWL Trainingen & Workshops

Aanplant bij Boeren in het Bos in Nijeberkoop

Zomerkamp 2025

Boeren in het Bos

Aanplant van tamme kastanjes in Oranjehof Vrouwenpolder

Aanplant januari 2023 - Tamme kastanje, grootvruchtige meidoorn, katwilg, schietwilg, populier, els, kardoen, venkel, kaardebol, klit

April 2025

Mei 2025

Jos over Jos: Ik ontwerp en ontwikkel syntropische agroforesty systemen en andere verrijkende landschappen. Daarnaast schrijf ik en vertel ik over wat mij het allermeeste beweegt en motiveert: Wij worden door heel krachtige creatiepatronen omringd...